70. rocznica Powstania w Getcie Warszawskim – weź udział w obchodach

W tym roku przypada 70. rocznica Powstania w Getcie Warszawskim. Wydarzenia wiosny 1943 roku naznaczyły Warszawę w sposób szczególny. Powstanie – pierwsze spośród kilku w gettach na terenie Polski – było też pierwszym w okupowanej Europie. Po jego stłumieniu Niemcy zniszczyli doszczętnie cały teren getta – żeby rok później, po powstaniu 1944, dokończyć wyburzanie całej Warszawy.

Walki toczyły się w centrum stolicy, jednocześnie będąc jednak „poza nią”, w dzielnicy zamkniętej, oddzielonej od części aryjskiej, która obserwowała tragedię za murami. Ale i nie pozostawała bierna. Ludność Warszawy bowiem tak jak mogła, z narażeniem życia starała się nieść pomoc powstańcom. Również i AK, o czym pisze, cytowany już wcześniej Władysław Bartoszewski. Już pierwszego dnia powstania „oddział dywersyjno-saperski Kedywu Okręgu Warszawskiego AK pod dowództwem kpt. Józefa Pszennego „Chwackiego” podjął próbę dokonania wyłomu w murach naprzeciwko ul. Sapieżyńskiej”.

Podobnie jak w latach ubiegłych, centralnym punktem rocznicowych obchodów, organizowanych przy udziale władz państwowych i miejskich, będą uroczystości pod pomnikiem Bohaterów Getta. Dzień wcześniej w Teatrze Wielkim wystąpi Izraelska Orkiestra Filharmoniczna pod dyrekcją Zubina Mehty.

W programie oficjalnych obchodów znajdą się:

•   18 kwietnia, godz. 20.00, Teatr Wielki: uroczysty koncert w wykonaniu Izraelskiej Orkiestry Filharmonicznej pod dyrekcją Zubina Mehty,
•   19 kwietnia, od godz. 10.00: uroczystości pod pomnikiem Bohaterów Getta z udziałem powstańców, prezydenta RP Bronisława Komorowskiego, prezydenta Izraela Shimona Peresa, prezydent m. st. Warszawy Hanny Gronkiewicz-Waltz, przedstawicieli rządu RP, Sejmu i Senatu RP, reprezentantów środowisk żydowskich oraz zaproszonych gości. Uroczystości rozpocznie wycie syren oraz bicie w dzwony kościelne. Po części oficjalnej pod pomnikiem odbędzie się, jak co roku, przemarsz trasą walk w getcie pod pomnik Umschlagplatz. Część oficjalna kontynuowana będzie w budynku Muzeum Historii Żydów Polskich. W trakcie uroczystości w Muzeum zostanie zaprezentowany fragment Archiwum Ringelbluma ze zbiorów Żydowskiego Instytutu Historycznego.
•   Dom Spotkań z Historią (DSH) jako samorządowa instytucja kultury m. st. Warszawy został wyznaczony przez władze miasta do roli centrum informacji o obchodach.

Aktywność Muzeum Historii Żydów Polskich oraz innych organizacji (m. in. Fundacja Shalom, Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie, Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma) tworzą program rocznicowy projektów towarzyszących. Obchody rozpoczną się w dniu wybuchu powstania, i zakończą się 16 maja – w dniu uznanym za jego symboliczne zakończenie. Tego dnia w 1943 roku Niemcy wysadzili Wielką Synagogę na Tłomackiem i zakończyli akcję likwidacji getta.

Większość wydarzeń, przygotowanych na 70. rocznicę powstania, odbędzie się na Muranowie i w pobliżu pomnika Bohaterów Getta, z czego część w nowo otwartym Muzeum Historii Żydów Polskich, które w tym symbolicznym okresie rozpocznie działania w siedzibie i przyjmie pierwszych gości. Tak jak w latach ubiegłych, drugim ważnym rejonem obchodów rocznicowych będzie Plac Grzybowski.

Odwiedzając w tych dniach stolicę warto samodzielnie przejść się na Umschlagplatz, skąd odjeżdżały transporty Żydów z getta do Treblinki (przejmująco pisze o tym Hanna Krall w najlepszej swojej książce- wywiadzie z Markiem Edelmanem, uczestnikiem powstania „Zdążyć przed Panem Bogiem”), i zaraz blisko pokłonić się prochom ostatnich powstańców, którzy zginęli w bunkrze przy Miłej (jest tam dziś niewielki kopiec), prześledzić kontury murów getta (w niektórych miejscach są one zaznaczone – np. na ul. Franciszkańskiej, na wysokości Kościoła Franciszkanów. Mapę getta można zobaczyć tutaj (pdf)

Źródło: getto,waw.pl, W. Bartoszewski „1859 dni Warszawy”, H. Krall „Zdążyć przed Panem Bogiem”